Lịch sử nước mắm có từ hơn 2.000 năm trước. Trong thời kỳ La Mã, một loại gia vị đặc biệt tương tự như nước mắm ngày nay, được gọi là garum, đã xuất hiện. Garum lần đầu tiên được tìm thấy ở Hy Lạp, trong những chiếc lọ cổ được tìm thấy từ những con tàu bị chìm.
Nước mắm Việt Nam xuất hiện cách đây hơn 300 năm ở Phan Thiết, nhờ người Chăm học từ người Ấn Độ rồi truyền lại cho người Kinh. Tuy nhiên, ít ai biết rằng loại gia vị truyền thống có nguồn gốc sâu xa này có nguồn gốc từ Rome. Vì trước đây Đại Việt có nhiều loại nước mắm khô nên khi gặp Garum ở dạng lỏng, ngư dân Việt Nam thời đó gọi là “nước mắm lỏng” – sau này dần dần được gọi là nước mắm.
Từ năm 1693, cách đây hơn 300 năm, khi Champa sáp nhập hoàn toàn với Đại Việt, nước mắm bắt đầu được sử dụng rộng rãi trong bữa ăn hằng ngày của nước ta. Cái nôi của nước mắm hồi đó là ở Phan Thiết, nằm ở Trấn Thuận Thành.
Kế thừa phương pháp lên men từ người Chăm, cùng với điều kiện tự nhiên thuận lợi với nguồn cá thơm ngon dồi dào và muối tinh khiết chất lượng cao, ngư dân Phan Thiết đã nâng nước mắm Việt Nam lên một tầm cao mới xuất sắc.
